Hoogbegaafd en ziek door school

Helaas komt het maar al te vaak voor; hoogbegaafd en ziek door school. Bij sommigen gaat het om regelmatig 1 of 2 dagen ziek thuis, maar ook weken en maanden ziek thuis zijn voor hoogbegaafde kinderen en jongeren niet vreemd. Dit kan gaan om zowel mentale als fysieke klachten. Wanneer het veel of langdurig ziekteverzuim betreft zitten de ouders en leerkrachten vaak met de handen in het haar.

Wanneer komt dit voor

Sommigen hebben hier op de lagere school al last van, anderen krijgen hier pas op het voortgezet onderwijs mee te maken. Het ziek zijn heeft ook lang niet altijd dezelfde oorzaak. Toch zijn er wel een aantal duidelijke oorzaken aan te wijzen.

Oorzaken:

Hoogsensitief

Een van de oorzaken is het hoogbegaafden kenmerk hooggevoeligheid ook wel hoogsensitiviteit genoemd. Iemand die slim is en daarnaast ook nog hoogsensitief is gevoelig voor prikkels. Voor iemand die niet goed hoeft op te letten tijdens de instructies zijn er genoeg andere prikkels. Ze zien elk detail, ruiken en horen alles en voelen eventuele spanningen aan. Zo weten zij precies wie er een briefje doorgeeft, een gum door de klas gooit, zit te kletsen en wie ergens mee begonnen is. Als de leerkracht dan weer eens de verkeerde persoon aanspreekt op zijn/haar gedrag, hebben ze last van dit (in hun ogen) onrecht. Ze raken overprikkeld en raken deze onrust slecht kwijt.

Onderpresteren

Een andere oorzaak is onderpresteren. Waar ze op gevoeligheid overprikkeld raken, zijn ze op leergebied bijna altijd onderprikkeld. De lesstof is te makkelijk, de instructies zijn te lang, daarna te makkelijke oefenstof die ook nog eens veel te veel herhaald moet worden, als we het al niet hebben over herhaalde instructies. Ze vinden het daarnaast helemaal niet prettig dat zij alles al lijken te weten of het zich veel sneller dan anderen eigen kunnen maken. Ze voelen zich anders, maar willen niet anders zijn. Hierdoor gaan ze in aanpassingsgedrag zitten. Ze gaan onder hun niveau presteren. Het onderpresteren is een feit. Wat ze zelf en vaak ook hun omgeving niet in de gaten hebben is dat onderpresteren een van de oorzaken is van mentaal en/of fysiek ziek worden door school.

Geen aansluiting

Hoogbegaafden vinden vaak geen aansluiting met school. Daarnaast is aansluiting vinden met leeftijdsgenoten ook lastig. Ze denken anders en ook over andere dingen na. Ze zien vaak al snel de oplossing, die hun leeftijdsgenoten nog niet kunnen begrijpen of leggen dingen uit van A naar D, waar de leeftijdsgenoten B en C echt nodig hebben. De meeste hoogbegaafde kinderen lopen sociaal emotioneel voor, hierdoor is het dan geen probleem om te versnellen. Als ze in onderpresteren zitten gebeurd dat vaak niet en lopen ze op beiden gebieden tegen een probleem aan. Sommigen zijn echter sociaal emotioneel net zo ver als hun leeftijdsgenoten maar kunnen op het gebied van lesstof veel meer aan. De aansluiting missen met school en leeftijdsgenoten zorgen ook voor mentale en fysieke klachten.

Gezin

Deze mentale en fysieke klachten hebben niet alleen gevolgen voor de hoogbegaafde zelf, maar ook voor de overige gezinsleden. Ouders maken zich zorgen om hun kind en lopen daarnaast ook nog vaak tegen een stuk onbegrip aan, zeker als de hoogbegaafdheid nog niet is bevestigd met een test. School maakt zich zorgen, maar eist door regelgeving wel van het kind om weer naar school te komen. Dit geeft vaak veel frustratie waardoor er spanningen zijn in huis en het kind zeker niet sneller beter wordt. De ouders voelen zich vaak met de rug tegen de muur staan, want het ziek zijn door school is geen “schoolziek”, maar echt ziek. Is de ziekteperiode ook nog langdurig dan krijgen ze ook nog allerlei instanties op zich af.

Belangrijk

Het is belangrijk dat hiervoor meer aandacht komt. Op scholen, in de politiek en ook onder de bevolking in het algemeen. Voor deze kinderen zou het goed zijn als er structureel iets veranderd, waarbij het in mijn ogen ook helpend zou zijn als er aangedragen kan worden wat er concreet moet veranderen. Helaas zal dit laatste nog niet zo eenvoudig zijn. Iedereen is uniek, zo ook iedere hoogbegaafde. Wat voor de een helpend is kan voor de ander totaal averechts werken. Hier ligt denk ik nog een groot onderzoeksgebied open.

Stappen

De eerste stappen in de goede richting worden inmiddels gezet. Eén van deze stappen is het debat dat afgelopen vrijdag 1 oktober op de agenda van Stichting Hoogbegaafd! stond. De werkgroep onderwijs liet experts, politici en hoogbegaafde jongeren samen debatteren over hoogbegaafd en ziek door school. Ook komt er op diverse platforms zoals het hoogbegaafden platform bij WIJzer dankzij waarbij ik mij onlangs heb mogen aansluiten als vrijwilliger.

Opleiding

Een andere stap zou in mijn ogen zijn dat er meer aandacht komt voor de kenmerken van hoogbegaafdheid alsmede dyslexie en dyscalculie tijdens de opleiding tot leerkracht. Zodat leerkrachten weten wat het inhoud, waar de zwakkere en vooral de sterke punten van deze kinderen liggen, ze beter kunnen signaleren en weten welk maatwerk geschikt is.

Meer weten

Zelf alvast meer weten over het herkennen van een hoogbegaafde, download dan mijn gratis e-book.

Lieve groet,
Manon.